Nghịch lý xuất bản và văn hóa đọc

Chưa khi nào sự xuống cấp về văn hóa đọc lại được cảnh báo nhiều như thời gian qua. Điều này được coi là nghịch lý khi ngành xuất bản tự hào với sự

 

Nhà văn Nguyễn Nhật Anh kí tặng bạn đọc tại Hà Nội

Phát triển vượt bậc của các ấn phẩm sách, nhất là trong 10 năm trở lại đây. Hội chợ Sách Quốc tế vừa qua được tổ chức tại Hà Nội với 30 triệu ấn phẩm là minh chứng cho sức mạnh xuất bản đó. Tuy nhiên, nghịch lý sách càng nhiều, văn hóa đọc càng xuống cấp đang diễn ra khiến các nhà quản lý loay hoay tìm giải pháp kéo độc giả lại với sách. Đã có hàng chục cuộc hội thảo, hội nghị  tìm phương cách trị bệnh “lười đọc" nhưng kết quả vẫn chưa mấy khả quan.

Hội thảo về “Văn hóa đọc và Ngày đọc sách" ngày 8 -10 tiếp tục nêu ra thực trạng xuống cấp của văn hóa đọc vẫn đang tồn tại từ nhiều năm qua. PGS.TS Phan Trọng Thưởng, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình VHNTTƯ cho rằng: “Không phải tất cả công chúng đều có thái độ thờ ơ, quay lưng lại với sách, xem nhẹ việc đọc. Nhưng hiện tượng ít đọc, ngại đọc, thậm chí không đọc thì rất dễ nhận thấy. Hiện tượng đó có người gọi là sự xuống cấp của văn hóa đọc, có người gọi là sự lép vế của văn hóa đọc so với văn hóa nghe – nhìn. Trong giới sáng tác, lý luận phê bình văn học đã có nhà văn lên tiếng về hiện tượng chỉ viết cho người khác đọc mà không chịu đọc của người khác. Kết quả là không ai đọc của ai, nếu có đọc thì đó không phải hành động tự giác. Điều đó cho thấy cảnh tượng không mấy lạc quan của hoạt động đọc của nước ta nhiều năm qua".

Bà Nguyễn Thị Minh Hiền, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Sách và Thương mại Hà Nội cho rằng, những năm gần đây tuy sách xuất bản nhiều nhưng lại quá ít những tác phẩm có giá trị thật sự về nội dung. Có thể lấy mảng sách thiếu nhi làm ví dụ, cho đến nay vẫn chưa có cuốn sách nào vượt qua “Dế mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài. Có chăng trong những năm gần đây, một số tác phẩm của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có thể được xem là hiện tượng văn học dành cho thanh thiếu niên. Sự kiện giao lưu và ra mắt sách của tác giả Nguyễn Nhật Ánh mới đây thu hút sự quan tâm của đông đảo bạn đọc nhí đã góp phần khẳng định: văn hóa đọc không phải đang đi xuống mà chính là thực trạng “thiếu, đói" các tác phẩm hợp “khẩu vị" với độc giả.

Để “chấn hưng" văn hóa đọc, nguyên Cục trưởng Cục Xuất bản Nguyễn Kiểm đã có ý kiến nên chọn ngày 21 – 4 là Ngày đọc sách Việt Nam. Tuy nhiên, một ngày, một tuần, thậm chí là một tháng đọc sách Việt Nam cũng chưa thể khẳng định đó là “liều thuốc" để bạn đọc hào hứng với sách. Nhiều câu hỏi được đặt ra trong hội thảo về văn hóa đọc, rằng giới trẻ ngày nay không muốn đọc sách, hay đọc bây giờ khác nhu cầu đọc trước đây, đọc những cuốn sách vô bổ, chạy theo những thị hiếu tầm thường… Cùng với đó phải chăng là việc thiếu định hướng giáo dục cho trẻ ngay từ trong gia đình và nhà trường, dẫn đến lệch lạc trong văn hóa đọc của lớp trẻ?

Còn nữa, điều đáng phải suy nghĩ hiện nay, trên thị trường xuất bản có quá nhiều những xuất bản phẩm nội dung kém chất lượng, xào sáo, “biên soạn", cóp nhặt từ nhiều cuốn sách khác. Nhiều độc giả cho rằng, vào cửa hàng sách như cả một rừng sách nhưng để chọn một cuốn sách bổ ích, đáng đọc quả không dễ. Có thể thấy, ngành xuất bản cũng đang “làm mưa, làm gió" trên thị trường với nạn ăn cắp bản quyền, in lậu, những sai phạm trắng trợn của một số đơn vị liên kết xuất bản… Đó là những căn nguyên đẩy văn hóa đọc xuống cấp.  Thiết nghĩ, nhà quản lý xuất bản phải hiểu được trách nhiệm của mình khi bàn tới văn hóa đọc.

Theo ĐĐK