Đón Tết sớm với đồng bào S’tiêng

Một ngày trung tuần tháng 12, chúng tôi từ xã Nghĩa Bình (huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước) men theo dòng suối Khuây đến Sóc 28, nguồn nước duy nhất phục vụ sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, trồng tiêu của đồng bào S'tiêng nơi đây. Và thật tình cờ, ở đây chúng tôi đã được hoà mình vào không khí đón Tết Nguyên đán sớm của đồng bào. Theo già làng Điều Thuyên thì năm mới đối với đồng bào có một ý nghĩa rất quan trọng, nó là thời điểm kết thúc một mùa thu hoạch, chuẩn bị sang mùa vụ mới. Vì vậy, Tết đến với đồng bào S'tiêng thường sớm hơn ở dưới xuôi. Ngay từ tháng 12 dương lịch, sau khi kết thúc mùa lúa, người dân trong Sóc đã hối hả mang lúa về để chuẩn bị gạo mới đón Tết. Cả nhà cùng nhau xuống chợ mua sắm đồ dùng, quần áo mới. Trai tráng chia nhau, người vào rừng lấy cây dó đất về ngâm rượu, người bắt gà, bắt heo, mang trâu về nhốt trong chuồng. Phụ nữ thì chuẩn vị sẵn ống tre để làm cơm lam, chuẩn bị gạo nếp để giã bánh dầy… không khí thật nhộn nhịp, hối hả.

Các bà, các cô đồng bào S'tiêng với những bộ quần áo dân tộc rực rỡ trong ngày Tết.

Giao thừa của người S'tiêng vào lúc cuối giờ chiều ngày 30, khi ánh nắng vừa hết. Cả gia đình quây quần bên nhau, đốt đống lửa to ở giữa sân nhà, giết gà, mổ heo, nướng thịt, uống rượu cần. Nắm tay nhau nhảy múa thâu đêm.

Trước kia, cuộc sống còn khó khăn, không sẵn hương khói để thắp thờ cúng tổ tiên và các vị thần, đồng bào chọn những đoạn tre thẳng, dài khoảng 2 mét, một đầu có gắn biểu tượng đầu gà, đầu heo cắm vào kho lúa như một sự tưởng nhớ tổ tiên và cám ơn các vị thần đã cho lúa đầy kho, lợn gà đầy sân, cầu mong năm tới lại có cuộc sống no đủ. Bây giờ cuộc sống kinh tế đã khá hơn, phong tục tập quán tuy vẫn còn, nhưng đã thay đổi theo người Kinh, cúng bái cũng giảm bớt. Những bộ quần áo dân tộc chỉ những người cao tuổi còn dùng trong những dịp lễ, Tết. Ngày mồng một Tết, cũng giống phong tục dưới xuôi, con cháu họ hàng tập trung về nhà người cao tuổi để chúc Tết và mừng tuổi, sau đó mới toả đi họ hàng, anh em, làng xóm. Ba ngày tiếp theo, không khí ngày Tết vẫn nhộn nhịp bởi những bữa cỗ linh đình, bên ché rượu cần và những lời chúc tụng, bởi các điệu múa không biết mệt của nam nữ thanh niên bên đống lửa, bởi những bộ quần áo đẹp và ánh mắt đưa tình… Từ đây nhiều đôi đã nên vợ, thành chồng.

Tết của đồng bào S'tiêng kết thúc vào ngày mồng bốn, là thời điểm cũng rất quan trọng vì là ngày đầu tiên của năm mới để bắt tay vào một mùa làm ăn mới, với nhiều hy vọng mới…

Vũ Hùng