Các chính sách ưu đãi đầu tư tại các khu kinh tế cửa khẩu: Cần đồng bộ và lâu dài hơn

Trong những năm gần đây, Quảng Ninh đã nỗ lực thực hiện tốt việc xây dựng và phát triển khu kinh tế cửa khẩu nhằm phát huy cao nhất các nguồn lực để phát triển kinh tế – xã hội, an ninh, quốc phòng, khẳng định vai trò hạt nhân phát triển của Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc. Tuy nhiên, để các khu kinh tế cửa khẩu trên địa bàn tỉnh phát triển mạnh và nhanh hơn nữa thì cần có những chính sách ưu đãi đồng bộ và lâu dài hơn.

Diện mạo mới của vùng biên

Sau 20 năm mở cửa thông thương với nước láng giềng Trung Quốc, được sự quan tâm của Chính phủ, của tỉnh nên các khu kinh tế cửa khẩu đã huy động được nhiều nguồn vốn dành cho đầu tư phát triển. Tạo động lực thúc đẩy một số ngành sản xuất phát triển, đồng thời góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, tạo kết cấu hạ tầng mới cho khu kinh tế cửa khẩu và các vùng có liên quan.

Thực hiện chủ trương đa dạng hoá việc huy động nguồn vốn và các chính sách ưu đãi đầu tư, các khu kinh tế cửa khẩu  của tỉnh đã tích cực kêu gọi, thu hút nhiều thành phần kinh tế trong và ngoài nước. Đến thời điểm hiện tại, các dự án FDI đầu tư trong khu kinh tế cửa khẩu có 20 dự án (còn hiệu lực) với tổng vốn đăng ký đạt 247,656 triệu USD, vốn đầu tư thực hiện đạt 132,546 triệu USD. Một số dự án đã đầu tư và hoạt động hiệu quả tập trung chủ yếu tại khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái như dự án sân golf 18 lỗ của Công ty Liên doanh Vĩnh Thuận; dự án khách sạn, khu vui chơi giải trí có thưởng của Công ty CP Giải trí quốc tế Lợi Lai…

Đường phố TP Móng Cái được đầu tư khang trang, sạch đẹp.

Nhờ các chính sách ưu đãi đầu tư và khuyến khích phát triển thương mại biên giới đã đem lại sự thay đổi đáng kể về đời sống kinh tế – văn hoá – xã hội của cư dân các vùng biên giới của tỉnh. Điều này đã thực sự mang lại hiệu quả kinh tế – xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng tại khu vực cửa khẩu, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Các hoạt động dịch vụ thương mại, xuất nhập khẩu qua các khu kinh tế cửa khẩu này đã tạo thêm việc làm cho người lao động, nâng cao đời sống dân cư trong khu vực, tạo diện mạo mới cho vùng biên giới. Về an ninh quốc phòng đã từng bước được củng cố nhờ có dân ra khu kinh tế cửa khẩu sinh sống, làm ăn, công tác tổ chức quản lý được tăng cường.

Thông qua hoạt động của khu kinh tế cửa khẩu đã từng bước mở rộng quan hệ giao lưu với các nước láng giềng, củng cố tình hữu nghị. Đặc biệt,  đối với khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái, từ một địa phương trước năm 1990 kinh tế – xã hội chậm phát triển, thuần nông, lạc hậu, tỷ trọng nông nghiệp chiếm tới 80% GDP.

Đến nay, cơ cấu kinh tế thay đổi với tỷ trọng ngành dịch vụ đạt trên 73%; công nghiệp xây dựng đạt trên 11,9%. Trong 5 năm gần đây (2006-2011) cơ cấu kinh tế của TP Móng Cái phát triển đúng hướng, tốc độ tăng trưởng đạt trên 14,5%/năm. Các ngành dịch vụ phát triển nhanh, chiếm tỷ trọng cao tới  73,2% vào  năm 2011.

Vẫn còn nhiều bất cập

Tuy nhiên, theo báo cáo của các khu kinh tế cửa khẩu, khó khăn lớn nhất  hiện nay chính là cơ chế còn thiếu điều kiện để triển khai thực hiện. Hệ thống giao thông thuỷ, bộ, kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ. Các hoạt động dịch vụ còn bị ảnh hưởng vào chính sách quản lý biên giới, biên mậu của Trung Quốc. Hoạt động xúc tiến thương mại, thu hút các nguồn lực đầu tư phát triển cho khu kinh tế cửa khẩu còn hạn chế; chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển…

Với cơ chế điều tiết 100% số thu từ hoạt động xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu về ngân sách Trung ương như hiện nay trong khi địa phương có cửa khẩu vẫn phải lo kinh phí đầu tư hạ tầng cửa khẩu phục vụ chung cho cả nước. Việc sửa chữa, nâng cấp hạ tầng phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu tại các khu kinh tế cửa khẩu  thường chậm, không đáp ứng kịp yêu cầu do thiếu nguồn lực đầu tư. Đặc biệt, việc cụ thể hoá các thể chế, chính sách của Nhà nước cho từng lĩnh vực cụ thể còn chậm, chưa đồng bộ và thiếu nhất quán ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp và thu hút đầu tư.

Cụ thể như, tại Quyết định số 24 ra ngày 17-2-2009 của Thủ tướng Chính phủ về Quy chế kinh doanh bán hàng miễn thuế. Theo đó,  địa điểm cửa hàng miễn thuế được quy định phải đặt tại khu vực cách ly cửa khẩu quốc tế. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này  do các dự án kinh doanh cửa hàng miễn thuế đang thực hiện theo quy định tại Quyết định 53/2001/QĐ-TTg bị dừng triển khai do pháp luật có sự thay đổi.

Hơn nữa, Quy chế mới này cũng chưa quy định cụ thể về điều kiện kinh doanh, danh mục hàng hoá, thủ tục hồ sơ… Bên cạnh đó, chính sách bán hàng miễn thuế cho khách tham quan du lịch khu phi thuế quan thuộc khu kinh tế cửa khẩu với mức 500.000 đồng/ người thực hiện đến hết 31-12-2012 đã không khuyến khích được các doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh tại khu phi thuế quan…

Cần các chính sách đồng bộ, ổn định hơn

Do vậy, để tạo động lực thu hút đầu tư xây dựng các khu kinh tế cửa khẩu có kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại đáp ứng được yêu cầu hội nhập thì tỉnh Quảng Ninh nói riêng và các tỉnh có các khu kinh tế cửa khẩu nói chung đều mong muốn Chính phủ sớm cụ thể hoá các thể chế, chính sách cho từng lĩnh vực như ưu đãi về thuế xuất nhập khẩu, kinh doanh hàng miễn thuế, thanh toán biên mậu, thương mại biên giới, kiểm tra chất lượng hàng hoá…; sửa đổi các chính sách chưa đồng bộ và thiếu nhất quán ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp và thu hút đầu tư.

Trong thời gian tới, Quảng Ninh xác định Kinh tế cửa khẩu phải trở thành một trong những lĩnh vực quan trọng, tạo động lực thúc đẩy kinh tế – xã hội của từng địa phương khu vực biên giới, xây dựng khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái  trở thành đặc khu kinh tế phát triển năng động. Để đạt được điều này, bên cạnh sự nỗ lực của chính quyền và nhân dân địa phương thì tỉnh Quảng Ninh rất mong muốn được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phía Chính phủ một số vấn đề như: Được giữ lại không dưới 50% tổng số thu ngân sách tại các khu kinh tế cửa khẩu trong tỉnh có mức thu lớn hơn 100 tỷ đồng và 100% tổng số thu ngân sách đối với các khu kinh tế cửa khẩu có số thu dưới 100 tỷ đồng; quan tâm đầu tư đường vành đai biên giới, đường nối từ đường vành đai đến các cột mốc biên giới, kè sông biên giới…

Như vậy, chắc chắn Quảng Ninh sẽ sớm đạt mục tiêu phát triển các khu kinh tế cửa khẩu trở thành các địa bàn động lực có sức lan toả, lôi kéo sự phát triển cho cả vùng kinh tế,  tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương hàng hoá, phát triển dịch vụ XNK không chỉ cho riêng Quảng Ninh mà còn cho cả nước.

Nguyên Lâm

Ông Phùng Danh Đài, Phó Ban Quản lý Khu kinh tế: Tích cực phối hợp để hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển các khu kinh tế cửa khẩu
Tạo nền móng để các khu kinh tế cửa khẩu phát triển bền vững, hiện nay Ban Quản lý Khu kinh tế đang tích cực triển khai chỉ đạo của UBND tỉnh về việc phối hợp với các địa phương biên giới xây dựng và hoàn thiện Quy hoạch tổng thể phát triển các khu kinh tế cửa khẩu. Theo đó, chúng tôi đã thành lập Tổ công tác chuyên trách để cùng UBND thành phố Móng Cái triển khai lập Quy hoạch tổng thể phát triển KTXH và Quy hoạch chung xây dựng kinh tế cửa khẩu Móng Cái đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Tiếp tục phối hợp với UBND các huyện Bình Liêu, Hải Hà trong việc trình, thẩm định Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế cửa khẩu Hoành Mô – Đồng Văn và Bắc Phong Sinh, và công tác lập báo cáo đánh giá môi trường chiến lược đối với Quy hoạch tổng thể phát triển các khu kinh tế cửa khẩu. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới việc tiếp thu ý kiến của các ngành liên quan để hoàn thiện báo cáo nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để phát triển khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái.

Ông Trương Thành Long, Giám đốc Công ty CP TMDV Trí Đức (Móng Cái): Mong có hành lang pháp lý ổn định để doanh nghiệp yên tâm đầu tư
Có thể nói hoạt động xuất khẩu của tỉnh nói chung và hoạt động dịch vụ cửa khẩu nói riêng đang trong giai đoạn hết sức khó khăn. Mặc dù, trong thời gian qua tỉnh đã và đang song hành cùng các doanh nghiệp tìm các giải pháp tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho các hoạt động dịch vụ xuất nhập khẩu như kho ngoại quan, chuyển khẩu, tạm nhập tái xuất… Tuy nhiên, trong thời gian gần đây doanh nghiệp phải chịu áp lực rất lớn về sự thay đổi chính sách biên mậu của cả hai bên. Điều này đã tác động không nhỏ tới tâm lý e ngại, không dám đầu tư chiều sâu để hoạt động một cách bài bản. Do đó, doanh nghiệp chúng tôi rất mong Chính phủ, các bộ, ngành có hành lang pháp lý ổn định, thực hiện đồng bộ các cơ chế chính sách, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp yên tâm đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng kho bãi để đáp ứng yêu cầu kinh doanh.

Bà Vũ Thị Hạnh, Giám đốc Công ty CP Thương mại và Dịch vụ du lịch Móng Cái: Các chính sách ưu đãi của Nhà nước phải được duy trì ổn định từ 10 năm trở lên
Trong những năm gần đây, hoạt động kinh doanh của đơn vị tương đối ổn định với mức thu nhập bình quân của người lao động đạt 3,8 triệu đồng/người/tháng và mức chia cổ tức từ 25%/năm trở lên. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế thì các doanh nghiệp ở Móng Cái cũng chịu nhiều hạn chế về vị trí địa lý xa xôi nên việc lưu thông, vận tải hành khách và trao đổi hàng hoá cũng gặp nhiều khó khăn. Mặc dù, đã được hưởng nhiều chính sách ưu đãi nhưng thực tế vẫn chưa đủ mạnh nên việc thu hút đầu tư nhất là trong lĩnh vực hạ tầng dịch vụ du lịch – thương mại và xuất nhập khẩu vẫn chưa đạt kết quả cao. Theo tôi để các doanh nghiệp trong khu kinh tế cửa khẩu phát triển bền vững thì các chính sách ưu đãi của Nhà nước phải được duy trì ổn định từ 10 năm trở lên như chính sách thuế, chính sách đất đai… để các doanh nghiệp yên tâm đầu tư.

Thanh Phong