Cải cách thủ tục hải quan: Giảm tiền kiểm, tăng cường hậu kiểm

Hiện nay, ngành Hải quan đang nỗ lực thực hiện cải cách thủ tục hành chính và xây dựng đội ngũ để từng bước ngang tầm với Hải quan khu vực và Hải quan thế giới. Theo đó, việc giảm dần các thủ tục hải quan trước khi thông quan (tiền kiểm) sang việc tăng cường kiểm tra giám sát sau thông quan (hậu kiểm) là một trong những giải pháp trọng tâm.

Năm 2012, công tác kiểm tra sau thông quan của Cục Hải quan Quảng Ninh đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Qua kiểm tra sau thông quan đã giúp cơ quan hải quan phát hiện ra những vụ việc gian lận và truy thu được số thuế lớn cho ngân sách Nhà nước. Trong những năm gần đây, việc giảm tiền kiểm để tăng cường hậu kiểm tại Cục Hải quan Quảng Ninh được đánh giá là một trong những đơn vị thực hiện tốt nhất trong toàn ngành Hải quan, tạo chuyển biến quan trọng tiến tới phương thức quản lý hải quan hiện đại. Theo thống kê của ngành Hải quan, hiện nay có khoảng 1.200 doanh nghiệp tham gia các hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh hoạt động kiểm tra sau thông quan thì hoạt động phúc tập hồ sơ xuất nhập khẩu cũng được ngành Hải quan đặc biệt chú trọng. Theo thống kê, Hải quan tỉnh có tới 15.000 bộ hồ sơ cần phúc tập. Trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, bên cạnh các doanh nghiệp có ý thức chấp hành nghiêm túc các quy định của Nhà nước thì cũng còn không ít doanh nghiệp cố tình lách luật để gian lận. Một số doanh nghiệp thường có hành vi gian lận như gian lận qua áp mã số thuế, số lượng, lập và khai không đúng các nội dung trong hồ sơ quyết toán thuế… Cũng có trường hợp doanh nghiệp xuất nhập khẩu không xuất trình hàng hoá còn đang lưu giữ là đối tượng kiểm tra sau thông quan, không cung cấp chứng từ, dữ liệu hàng hoá liên quan đến hàng xuất nhập khẩu, đánh tráo hàng hoá đã và chưa kiểm tra hải quan, giả mạo niêm phong hải quan…

Để nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực Hải quan góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế, Chi cục Kiểm tra sau thông quan (Cục Hải quan tỉnh) đã thực hiện tốt việc đấu tranh chống lại các hành vi gian lận thương mại thông qua các hoạt động xuất nhập khẩu đạt hiệu quả. Xác định các hành vi vi phạm của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh hiện nay chủ yếu tập trung vào vấn đề gian lận thương mại và chính sách mặt hàng để trốn thuế. Ví dụ như khai sai về trị giá, mã số hàng hoá, thuế suất hoặc các hành vi lợi dụng những ưu đãi của Nhà nước về chính sách mặt hàng, chính sách ưu đãi trong các lĩnh vực gia công, sản xuất hàng xuất khẩu… Do đó, Chi cục Kiểm tra sau thông quan đã tập trung vào các loại hình và mặt hàng kiểm tra trọng điểm như  đối với hàng xuất khẩu là quặng Apatit, đá vôi… Hàng nhập khẩu là các mặt hàng như máy mát xa, phụ kiện van vòi nước; hàng tiêu dùng, xăng dầu… Hàng hoá TNTX thì tập trung vào các mặt hàng xăng dầu, nông sản, vải may mặc, hàng thực phẩm đông lạnh, hàng phế liệu… Nhằm triển khai có hiệu quả nhiệm vụ, ngay từ đầu năm Chi cục Kiểm tra sau thông quan đã lập kế hoạch kiểm tra. Theo đó, năm 2012 Chi cục đã tiến hành kiểm tra 135 doanh nghiệp đạt 100% chỉ tiêu kế hoạch được giao. Trong đó có 23 cuộc kiểm tra tại trụ sở doanh nghiệp, bằng 154% chỉ tiêu được giao và tăng 91,6% so với năm 2011. Tổng số thu đạt 200 tỷ đồng, bằng 154% chỉ tiêu được giao và tăng 298% so với năm 2011.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, đồng chí Ngô Tùng Dương, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan cho biết: Số lượng vụ việc kiểm tra sau thông quan tăng, số thuế ấn định truy thu cũng tăng vọt, có nghĩa là những hành vi gian lận, vi phạm của các doanh nghiệp được phát hiện nhiều hơn. Điều này đã tạo được bước chuyển mạnh mẽ trong hoạt động giám sát, kiểm tra hải quan, đồng thời vẫn tạo được thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu nghiêm túc thực hiện các quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, hoạt động hậu kiểm còn giúp chính ngành Hải quan kịp thời chấn chỉnh những thiếu sót trong quá trình thực hiện quy trình thủ tục hải quan tại khâu thông quan. Nhất là việc kiểm tra các chứng từ thanh toán trong việc thanh khoản hồ sơ loại hình gia công và nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất hàng xuất khẩu.

Hải Lê