BÀI 2: Giáo dục giới tính

Hiện ở Quảng Ninh, số lượng các ca nạo phá thai ở tuổi vị thành niên không hề nhỏ. Chỉ tính riêng ở Trung tâm Chăm sóc SKSS, trong tổng số khoảng 2.000 ca nạo phá thai mỗi năm, đã có xấp xỉ gần 400 ca ở độ tuổi vị thành niên (chiếm từ 15-18%). Và theo bác sĩ Nguyễn Thị Hậu, Giám đốc Trung tâm, thực trạng này đặt ra một vấn đề cấp bách, đó là phải xây dựng một nền tảng kiến thức, kỹ năng chính thống để giới trẻ tự định hình được lối đi đúng cho bản thân…

Câu trả lời mà chúng tôi nhận được từ các nhà quản lý, chuyên môn trong lĩnh vực này là: Không! Trái lại đây còn là việc rất cần thiết mà thực tế hiện nay vẫn chưa đáp ứng được. Bà Bùi Thuý Phượng, Phó Giám đốc Sở GDĐT, nhấn mạnh: "Hành trang để học sinh bước vào đời không chỉ là kiến thức mà còn là kỹ năng sống, một trong những kỹ năng sống học sinh cần được trang bị là giáo dục giới tính, GDSKSS VTN-TN. Nội dung này ngành Giáo dục tỉnh đã quan tâm chỉ đạo trong nhiều năm qua bằng việc chỉ đạo tích hợp trong dạy học các môn chính khoá như sinh học, giáo dục công dân, ngữ văn… cũng như các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp".

Các nữ sinh Trung tâm HNGDTX đọc tài liệu, tờ rơi về CSSKSS tại văn phòng Đoàn Thanh niên trong giờ ra chơi.

Trong thế giới truyền thông đa phương tiện, đa chiều và dễ dàng cập nhật như hiện nay, nếu nói giáo dục giới tính là "vẽ đường cho hươu chạy" e là không còn phù hợp. Thầy Trần Thế Khương, giáo viên Trường THPT Dân tộc Nội trú, chia sẻ: "Giáo dục giới tính chính là giúp học sinh có nhận thức đúng, nhận thức đủ, để có hành vi chuẩn, giúp các em có đủ năng lực để tự bảo vệ sức khoẻ của bản thân; xây dựng tình bạn, tình yêu trong sáng, không để xảy ra hậu quả xấu làm ảnh hưởng đến cuộc sống của mình". Cũng như vậy, cô giáo Nguyễn Thị Thanh, giáo viên Trường THPT chuyên Hạ Long, nhận xét: "Ở tuổi vị thành niên, các em đang có sự biến đổi về tâm sinh lý nên nhu cầu tìm kiếm thông tin rất lớn. Trong chương trình chính thống thì vấn đề này được đề cập chưa nhiều mà các thông tin bên ngoài thì đa chiều, có cái đúng, có cái không đúng. Chính vì vậy, việc lắng nghe và định hướng cho các em là điều hết sức cần thiết".

Bác sĩ Nguyễn Thị Hậu, Chủ tịch Hội KHHGĐ, GĐ Trung tâm Tư vấn Dịch vụ SKSS đang tư vấn cho nữ sinh Trường THPT chuyên Hạ Long.

Hiện nay, giáo dục giới tính, chăm sóc SKSS cho vị thành niên đã được xã hội quan tâm hơn rất nhiều. Mặc dù ở nước ta, giáo dục giới tính chưa trở thành một môn học cụ thể, nhưng nền tảng kiến thức này đã và đang được giảng dạy tích hợp qua một số môn như sinh học, ngữ văn, giáo dục công dân, tự nhiên xã hội… Được sự quan tâm chỉ đạo của tỉnh, của ngành Giáo dục, nhiều năm qua, Sở GDĐT đã phối hợp với các ban, ngành liên quan triển khai nhiều chương trình truyền thông, giáo dục giới tính và chăm sóc SKSS cho học sinh THCS và THPT. Sở đã có nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các trường triển khai mô hình CSSKSS VTN/TN; chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch, tổ chức tập huấn và dự giờ, kiểm tra công tác giảng dạy tích hợp giáo dục dân số – SKSS VNT tại một số trường THPT ở Uông Bí, Quảng Yên, Hạ Long… Trong năm học 2012-2013 này, ngành Giáo dục tỉnh tiếp tục chỉ đạo các trường THCS, THPT triển khai mô hình tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân. Theo đó sẽ có 49 trường phổ thông tham gia triển khai mô hình, trong đó 43 trường duy trì mô hình và 6 trường triển khai mới. Các trường này đều có "Góc thân thiện" hoặc CLB CSSKSS, có đội tuyên truyền đồng đẳng, có hòm thư, bảng tin tư vấn, đồng thời được cung cấp tờ rơi, tài liệu, băng hình hỗ trợ công tác tuyên truyền. Chị Nguyễn Thị Thu Hằng, Bí thư Đoàn Trung tâm HNGDTX, cho biết: "Trung tâm HNGDTX đã triển khai mô hình này từ năm 2011. Chúng tôi đã thành lập được CLB CSSKSS với 20 đồng đẳng viên nòng cốt. Các chủ đề tuyên truyền, trong đó có giáo dục giới tính, CSSKSS, được luân phiên theo tuần hoặc được tổ chức vào các dịp kỷ niệm 26-3, 20-11".

Song song với ngành Giáo dục, ngành Y tế và các tổ chức, đoàn thể xã hội cũng tích cực tuyên truyền bằng nhiều hình thức như truyền thông ngoài giờ, xây dựng các CLB CSSKSS, phát tờ rơi, băng đĩa, phát miễn phí bao cao su, thuốc tránh thai… Một số cơ quan chuyên môn như Trung tâm CSSKSS, Chi cục DS-KHHGĐ, Hội KHHGĐ đều có "Góc thân thiện" để tư vấn và trực tiếp CSSKSS cho các bạn trẻ. Vừa qua, Hội KHHGĐ tỉnh phối hợp với Trường THPT chuyên Hạ Long tổ chức một buổi truyền thông và CSSKSS VTN-TN cho khối học sinh lớp 10 của trường. Có tham dự những buổi truyền thông như thế mới cảm nhận hết không khí trao đổi, thảo luận rất sôi nổi, thẳng thắn về những vấn đề được xem là tế nhị, "dễ đùa khó nói". Không hề e thẹn hay xấu hổ, các em học sinh đã mạnh dạn đứng lên phát biểu ý kiến. Đến phần hỏi chuyên gia, các em cũng đặt ra rất nhiều câu hỏi hay, đậm chất học trò, kiểu như: "Trong giờ kiểm tra, có một bạn rất hay nhìn trộm em, như thế có phải là bạn ấy yêu em không ạ?"; "3 tháng mới có kinh nguyệt một lần thì có sao không?" v.v. Để đảm bảo tính riêng tư, các câu hỏi này được viết ra giấy và đều được các bác sĩ trả lời cụ thể, hóm hỉnh khiến những tiếng vỗ tay liên tục dội lên trong hội trường. Qua đó có thể khẳng định hiệu quả rõ rệt từ công tác truyền thông CSSKSS tuổi vị thành niên trong học đường. Đây là những hành trang rất cần thiết giúp các em tìm được "đường sáng" để đi.

Không phủ nhận những nỗ lực và tiến bộ về giáo dục giới tính, CSSKSS trong học đường nhưng thật sự mới bấy nhiêu thôi vẫn chưa đủ. Chỉ riêng đối với ngành Giáo dục, vấn đề này cũng đang gặp không ít khó khăn. Ông Nguyễn Hoàng Quân, Phó Trưởng Phòng Học sinh – Sinh viên, Sở GDĐT, cho biết: "Mặc dù giáo dục giới tính là một vấn đề hết sức cần thiết nhưng do chương trình dạy học với 11 môn đã rất nặng, học sinh và giáo viên đều rất vất vả nên quỹ thời gian dành cho vấn đề này còn mức độ. Khi một tiết học chỉ gói gọn trong 45 phút thì giáo viên cũng chỉ có thể đưa nội dung giảng dạy tích hợp vào bài giảng từ 3 đến 5 phút để đảm bảo không bị "cháy giáo án". Với một khối lượng công việc rất nặng như hiện nay, đối với nhà trường, tổ bộ môn và giáo viên thì tầm quan trọng của giảng dạy tích hợp là không lớn. Bên cạnh đó, kiến thức, thời gian, kỹ năng, kinh phí truyền thông giáo dục giới tính, CSSKSS còn nhiều hạn chế, phần nào khiến việc triển khai các hoạt động giáo dục ngoài giờ nói chung và giáo dục giới tính, CSSKSS nói riêng hiệu quả chưa cao"…

Rõ ràng, đây là một thực tế rất đáng quan tâm, cần có sự đầu tư nhiều hơn; đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Trong đó, gia đình phải đóng vai trò nòng cốt, các bậc phụ huynh là những người phải hiểu, thông cảm, chia sẻ cùng con như những người bạn. Đối với tất cả mọi người trong xã hội, để không còn e ngại khi nói về giới tính, tình dục, chúng ta cần phải nói nhiều hơn nữa về nó với mục đích cuối cùng là xác định đúng hướng cho giới trẻ và cho chính mỗi chúng ta…

Phương Thuý