Phát hiện nhiều sai phạm trên diện rộng

Đề án kiên cố hoá trường, lớp và nhà công vụ cho giáo viên giai đoạn 2008- 2012, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 20/2008/ QĐ-TTg ngày 1-2-2008. Theo đó, Quảng Ninh đã đề ra mục tiêu đến năm 2010, hoàn toàn xoá bỏ phòng học tạm thời, phòng học bán kiên cố đã hết niên hạn sử dụng, đang xuống cấp nặng, cần xây dựng lại… Đến 31-12-2011, trên địa bàn toàn tỉnh đã triển khai thực hiện xây dựng được 400 công trình với 1.212 phòng học. Tuy nhiên, đằng sau con số này đã nảy sinh nhiều sai phạm và bất cập.

Những nỗ lực

Trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XII, tỉnh đã đặt ra mục tiêu hoàn thành kiên cố hoá trường, lớp học và nhà công vụ cho giáo viên trên địa bàn tỉnh trong năm 2010 (phấn đấu về trước 2 năm so với mục tiêu chung của cả nước). Tiếp đó, UBND tỉnh cũng có Quyết định 839/QĐ-UBND về việc phê duyệt kế hoạch thực hiện Đề án này; đồng thời có công văn chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án trong năm 2010. Đặc biệt, Quảng Ninh cũng thành lập Ban chỉ đạo cấp tỉnh mà Trưởng Ban là đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách lĩnh vực văn hoá – xã hội… Tỉnh còn dành một nguồn vốn ngân sách địa phương rất lớn, trên 776 tỷ đồng để triển khai đề án (trong khi đó, T.Ư hỗ trợ 29,7 tỷ đồng từ vốn trái phiếu Chính phủ). Điều này cho thấy, Quảng Ninh đã rất quyết tâm trong việc xoá bỏ phòng học không đủ điều kiện, cải tạo nhà công vụ để cải thiện điều kiện dạy và học cho cán bộ, giáo viên trong ngành GD-ĐT tỉnh.

Đề án kiên cố hoá trường, lớp và nhà công vụ cho giáo viên đã giúp rất nhiều điểm trường vùng khó thoát khỏi cảnh phòng học tạm, tranh, tre, nứa lá. Trong ảnh: Một điểm trường ở xã Hà Lâu, Tiên Yên được hưởng lợi từ Đề án) – ảnh có tính chất minh hoạ.

Thực hiện chỉ đạo của tỉnh, các địa phương cũng đã nhanh chóng bắt tay vào triển khai Đề án. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền nên nhiều địa phương đã nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của người dân thông qua việc tự nguyện hiến đất để tạo mặt bằng xây dựng các công trình. Đáng nói là khối lượng công trình thực hiện trong thực tế đã vượt so với kế hoạch ban đầu.

Theo chương trình, kế hoạch, toàn tỉnh sẽ cần đầu tư xây dựng khoảng 1.190 phòng học và xây dựng kiên cố 368 nhà công vụ cho giáo viên. Thế nhưng, đến 31-12-2011, Quảng Ninh đã triển khai thực hiện được 400 công trình với 1.212 phòng học (trong đó, mầm non 545 phòng học; tiểu học 448 phòng học; THCS 219 phòng học) và 311 phòng công vụ cho giáo viên (trong đó, nhà công vụ giáo viên mầm non 96 phòng; tiểu học 99 phòng, THCS 116 phòng). Theo báo cáo của Sở GD-ĐT, cho đến thời điểm này, 400 công trình đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, góp phần cải thiện đáng kể điều kiện học tập, ăn ở của học sinh, giáo viên, nhất là ở những vùng sâu, xa, miền núi, biên giới và hải đảo. Cũng theo báo cáo của Sở GD-ĐT, tổng số vốn tỉnh đã phân bổ từ khi triển khai Đề án này là gần 711 tỷ đồng; trong đó, số vốn đã được giải ngân là trên 699 tỷ đồng và số vốn được phân bổ nhưng chưa giải ngân là trên 11,6 tỷ đồng rơi vào các địa phương: Hạ Long, Đông Triều, Móng Cái, Quảng Yên, Cô Tô.  

Phát hiện những sai phạm

Mặc dù đã rất nỗ lực trong quá trình triển khai Đề án nhưng hầu hết các địa phương, đơn vị vẫn để xảy ra những sai phạm. Theo kết quả thanh tra của Thanh tra tỉnh (thực hiện theo sự chỉ đạo của Thanh tra Chính phủ thanh tra chuyên đề diện rộng năm 2012 về việc thực hiện Đề án kiên cố hoá trường, lớp và nhà công vụ cho giáo viên) tại 333/400 công trình, một số điểm trường ở Ba Chẽ, Tiên Yên, Hải Hà, Vân Đồn, Hoành Bồ và Móng Cái không thuộc diện phải xoá bỏ để đầu tư kiên cố theo tiêu chí của đề án nhưng Phòng GD-ĐT vẫn tham mưu cho UBND huyện đưa vào danh sách được kiên cố hoá nhằm mục đích xây dựng, mở rộng về quy mô trường, lớp. Hay như một số điểm trường của các địa phương Ba Chẽ, Tiên Yên, Vân Đồn, Đông Triều, Hoành Bồ, Uông Bí, Móng Cái, Hạ Long khi thực hiện phá dỡ, xây dựng mới không lập hồ sơ báo cáo hiện trạng không kèm theo chụp ảnh, chứng minh tình trạng thực tế các phòng học tạm được xoá bỏ để xây dựng kiên cố hoá theo yêu cầu của tỉnh. Nhiều điểm trường ở Ba Chẽ, Tiên Yên, Hải Hà, Đầm Hà, Đông Triều, Móng Cái được xây dựng ở vị trí mới nhưng thiếu các thủ tục về đất đai theo quy định như: Xây dựng tại địa điểm khi chưa có quy hoạch, chưa có quyết định phê duyệt địa điểm, chưa được cấp thẩm quyền giao đất. Việc hoàn thiện các thủ tục để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các điểm trường còn chậm. Hiện vẫn còn 288 điểm trường chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; trong đó, các địa phương như: Hải Hà, Vân Đồn, Bình Liêu, Quảng Yên, Móng Cái, 100% điểm trường chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Qua thanh tra, Thanh tra tỉnh còn phát hiện nhiều hồ sơ đề xuất của nhà thầu không được chủ đầu tư thẩm định chi tiết nên có thể dẫn tới giá trị sai trong hồ sơ quyết toán; công tác nghiệm thu khối lượng công trình của đơn vị tư vấn giám sát chưa chặt chẽ, đặc biệt là khâu nghiệm thu vật liệu đầu vào chưa rõ ràng, đơn vị thi công đưa vật liệu khác loại vào thi công nhưng vẫn nghiệm thu, thanh toán theo giá dự toán. Nghiêm trọng hơn là một số địa phương đã sử dụng nguồn vốn được ngân sách cấp trên hỗ trợ thực hiện các hạng mục chính của Đề án để thanh toán cho một số hạng mục phụ trợ thuộc nhiệm vụ cho của ngân sách huyện sai quy định như: Bình Liêu, Hải Hà, Tiên Yên. Một số công trình đầu tư xây dựng hoàn thành nhưng chưa có điện, nước để đảm bảo đưa công trình vào khai thác, do dự án đầu tư xa nguồn điện, nước hiện có của địa phương…

Kết luận của thanh tra cũng chỉ ra trách nhiệm "liên đới" của các sở, ngành liên quan như: Tài nguyên – Môi trường, Xây dựng, Tài chính, Kế hoạch – Đầu tư, GD-ĐT vì chưa sâu sát, chưa chủ động triển khai thực hiện hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra các đơn vị theo sự phân công của tỉnh…

So với nhiều tỉnh, thành khác trong cả nước, việc triển khai Đề án ở Quảng Ninh gặp rất nhiều khó khăn vì các công trình trong Đề án chủ yếu được xây dựng ở những vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn gây trở ngại cho việc vận chuyển nguyên vật liệu đến chân công trình; một số vị trí thi công nằm xa nguồn điện, nước. Bên cạnh đó, thời điểm thực hiện Đề án có sự biến động lớn về giá cả xây dựng dẫn đến việc giá xây dựng thực tế cao hơn nhiều lần giá xây dựng… Những sai phạm trên đã được Thanh tra tỉnh kiến nghị để tỉnh sớm có chỉ đạo giải quyết dứt điểm.

Vĩ An