Tăng trưởng xanh và đối tác tư vấn chiến lược

Trong quá trình thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng từ "nâu" sang "xanh", ngoài sự nỗ lực cố gắng của địa phương, Quảng Ninh rất cần có những nhà tư vấn chiến lược giúp tỉnh hoạch định những bước đi, giải pháp thực hiện sao cho nhanh nhất, hiệu quả nhất. Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (Jica) – đơn vị đã và đang hỗ trợ Quảng Ninh thực hiện thành công nhiều dự án bảo vệ môi trường quan trọng được lựa chọn đề nghị là tư vấn chiến lược để hỗ trợ tỉnh trong quá trình xây dựng "Chiến lược tăng trưởng xanh".

Cán bộ Jica tuyên truyền, hướng dẫn học sinh làng chài Cửa Vạn các biện pháp bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long.

Năm 1998, Jica chính thức bắt tay vào hỗ trợ tỉnh Quảng Ninh xây dựng quy hoạch phát triển du lịch tham quan Vịnh Hạ Long và kết quả là 32 giải pháp quản lý môi trường đã được đề xuất trong quy hoạch này, trong đó nhiều đề xuất đã được tỉnh bỏ ngân sách ra thực hiện hiệu quả. Đặc biệt 3 dự án lớn về bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long do Jica trực tiếp tham gia thực hiện đó là: dự án Bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long được triển khai từ tháng 3-2010 đến tháng 2-2013 nhằm hỗ trợ Quảng Ninh xây dựng "chiến lược bảo vệ môi trường để có được ngành Du lịch bền vững tại khu vực Vịnh Hạ Long" và hỗ trợ thành lập cơ quan thực thi chính "Uỷ ban bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long". Khi hỗ trợ Quảng Ninh thực hiện dự án này Jica xác định đây là đầu vào chiến lược tăng trưởng xanh của tỉnh Quảng Ninh như một hợp phần của chiến lược. Dự án thứ 2 vừa kết thúc đó là hợp tác xây dựng hệ thống tuần hoàn tài nguyên có sự tham gia của người dân tại Vịnh Hạ Long được triển khai từ tháng 10-2009 đến tháng 9-2012, dự án đã cơ bản hướng đến được mục tiêu xây dựng xã hội bền vững tại khu vực Vịnh Hạ Long, cải thiện môi trường Vịnh từ các hoạt động khảo sát thực tế về các vấn đề rác thải với sự tham gia của người dân; giảm thiểu rác thải bằng cách sử dụng làm phân hữu cơ; xử lý nước thải sinh hoạt; xây dựng đội ngũ tình nguyện viên hoạt động về môi trường… Dự án đang triển khai thứ 3 của Jica đó là nghiên cứu giải pháp đa lợi ích giảm tác động của biến đổi khí hậu thông qua việc xây dựng chu trình sản xuất nhiên liệu sinh học (trồng rừng, sản xuất, sử dụng) tại Việt Nam và các nước Đông Nam Á từ năm 2011 đến 2016. Ngoài những dự án trực tiếp liên quan đến bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long, Jica đã hỗ trợ vốn vay cho Quảng Ninh để xây dựng cơ sở hạ tầng như xây dựng tuyến quốc lộ nối Quảng Ninh – Hà Nội – Hải Phòng; cầu Bãi Cháy, cảng Cái Lân nhờ đó đã góp phần lưu thông hàng hoá trên địa bàn khu vực tam giác phát triển kinh tế trọng điểm của miền Bắc, thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân.

Sau thành công của những dự án này, trên cơ sở được đề nghị làm tư vấn chiến lược cho tăng trưởng xanh của Quảng Ninh, Jica đã tập trung nghiên cứu đánh giá kỹ về hiện trạng môi trường Vịnh Hạ Long với sự hợp tác của nhiều chuyên gia tại các trường đại học Việt Nam và Nhật Bản như Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội); Đại học tỉnh Osaka (Nhật Bản) từ đó đưa ra những giải pháp có thể và cần thiết; 5 phương pháp tiếp cận để giải quyết vấn đề quản lý môi trường Vịnh Hạ Long. Trong đó quan trọng nhất là xây dựng tăng trưởng xanh với trục chính là tái chế các loại rác thải để cải tạo đất cho các bãi thải sau khai thác than, sử dụng trong trồng rừng; sử dụng nhiên liệu sinh học cho các tàu du lịch. Trong buổi làm việc với tỉnh Quảng Ninh để đề xuất những ý tưởng cho chiến lược tăng trưởng xanh của tỉnh thông qua giải pháp cụ thể trong lĩnh vực quản lý môi trường Vịnh Hạ Long vừa qua, ông Fumihiko OKIURA, Phó trưởng đại diện Văn phòng Jica tại Việt Nam thông tin: Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên của Việt Nam đề cập đến vấn đề tăng trưởng xanh và cũng là địa phương đầu tiên đề nghị Jica làm tư vấn chiến lược cho quá trình xây dựng thực hiện ý tưởng này. Dù so với các địa phương khác đặc thù về vị trí địa lý, sự phát triển của các ngành kinh tế trên địa bàn có những tác động rất khó cho quá trình thực hiện chiến lược này nhưng tin rằng chính từ sự nhìn nhận và quyết tâm của mình cộng với sự hỗ trợ đắc lực của các chuyên gia quốc tế Quảng Ninh sẽ thành công trong thực hiện chiến lược phát triển mới này. Jica sẽ tiếp tục nghiên cứu, xem xét hỗ trợ cho Quảng Ninh trong xây dựng lộ trình cụ thể đối với tăng trưởng xanh, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý môi trường Vịnh Hạ Long.

Chuyển đổi mô hình tăng trưởng – một bước đổi mới rất quan trọng mà tự thân mỗi địa phương sẽ rất khó thực hiện thành công, chính vì vậy để phục vụ cho sự phát triển bền vững mà nòng cốt là nền kinh tế xanh, Quảng Ninh đang thực hiện rất tích cực nhiều dự án có liên quan đến vấn đề môi trường như: dự án nghiên cứu tổng thể vấn đề môi trường trong hoạt động sản xuất của ngành Than để có những giải pháp giải quyết tốt nhất, hài hoà giữa phát triển ngành công nghiệp khai khoáng này với bảo vệ môi trường. Báo cáo đề xuất với Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, xem xét đưa dự án đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải các nhà hàng, khách sạn, khu dân cư ven bờ Vịnh Hạ Long vào sử dụng nguồn vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản; tăng cường quản lý xả thải của các tàu du lịch hoạt động trên Vịnh Hạ Long… Với việc đề nghị và được Jica chấp thuận là tư vấn chiến lược cho tăng trưởng xanh với những ý tưởng cho quản lý bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long sẽ là hợp phần quan trọng góp phần cho thúc đẩy tăng trưởng xanh trên địa bàn.

Ngọc Lan